Afet Yönetimi; afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması amacıyla, afet öncesi, sırası ve sonrasında alınması gereken önlemler ve yapılması gereken çalışmaların planlanması, yönlendirilmesi, koordine edilmesi, desteklenmesi ve etkin olarak uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, imkân ve kaynaklarının belirlenen stratejik hedefler ve öncelikler doğrultusunda kullanılmasını gerektiren çok yönlü, çok disiplinli ve çok aktörlü bir yönetim süreci olarak tanımlanır. Afet yönetimi, risk yönetimi ve kriz yönetimi olmak üzere 2 kısımdan oluşmaktadır. İl sağlık afet planları öncesindeki sürecte kriz yönetimi odaklı hazırlanan ilk yardım ve sağlık hizmetleri grubu planı risk yönetimini kapsayacak şekilde revize edilerek modern afet yönetiminin gerekliliklerine uygun hale getirilmiştir.
İL-SAP sağlık hizmetleri açısından olası afetlere yönelik zarar azaltma ve hazırlık çalışmalarının, müdahale aşamasının, rehabilitasyon ve yeniden yapılanma çalışmalarının planlanmasıdır.
İL-SAP çerçevesinin ilk taslağı 20 Ocak ve 27 Şubat 2011 tarihleri arasında yapılan ve 81 ilin katıldığı toplantılarda tartışılmış, illerde görevli personele gerekli temel eğitim verilmiştir. Daha sonraki süreçte mevzuat değişiklikleri ve ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda revize edilerek 2012 yılında İL-SAP hazırlama kılavuzu yayınlanmıştır.
İl sağlık afet planları 29. 05. 2009 tarihli ve 5902 Sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna, 15. 05. 1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetlerde Alınacak Tedbirler konulu kanuna ve bu iki kanuna dayanak alınarak hazırlanan 18. 12. 2013 tarih ve 28855 sayılı Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri yönetmeliğine, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından hazırlanan ve 18.08.2011 gün ve 28029 sayılı resmi gazetede yayınlanan Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planına dayanılarak hazırlanır.
18.12.2013 tarih ve 28855 sayılı Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği’nde Sağlık Bakanlığı afet ve acil durumlarda, olay yerindeki ilk müdahale, halk sağlığı ve tıbbi bakım ihtiyaçlarının karşılanması ile çevre sağlığı hizmetlerinin aksamadan normale dönmesini sağlamaya yönelik koordinasyondan sorumlu tutulmuştur ve sağlık hizmetleri grubu ana çözüm ortağıdır. Aynı yönetmenlikle daha önce Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan afet bölgesinde afetzedelerin ve afet çalışanlarının psiko-sosyal destek hizmetlerine yönelik koordinasyon Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına, afet ve acil durumlarda vefat edenlerin defin işlemlerinin yerine getirilmesine yönelik koordinasyon İçişleri Bakanlığına verilmiştir. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı KBRN olayları ile ilgili müdahale çalışmalarını yürütmeye yönelik koordinasyondan sorumlu tutulmuştur. İl düzeyinde il hizmet grubu operasyon planlarını hazırlatmak ve onaylamak, hizmet grubu planlarının il afet müdahale planına entegrasyonunu gerçekleştirmek İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu’nun görev ve sorumlulukları arasındadır.
Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri yönetmeliği çerçevesinde hazırlanacak planlar için verilen süre ilgili yönetmelikte yürürlük tarihinden itibaren sekiz ay olarak belirtilmiştir. Hâlihazırda mevcut planların uygulamasına devam edilmektedir. Güncel çerçevede hazırlanmış detaylı planlama ihtiyacı ile Bakanlığımız 20 Aralık 2010 tarihli ve 48865 sayılı yazısı ile sağlık afet planlarını hazırlamaktadır.
İL-SAP Sağlık Bakanlığının afet planıdır. İL-SAP’ın yedinci maddesinin il afet müdahale planlarının Sağlık Hizmetleri Grubu Operasyon Planını teşkil etmesi hedeflenmektedir.
Dr. Mesut Yılmaz
