Kamera: Umut Emre GÖKBULUT
(İSTANBUL) - İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu, '‘17 Ağustos'un çeyrek asır ardından''’ başlıklı etkinlikte konuştu. Özelde İstanbul ve Marmara’yı, genelde ise tüm Türkiye’yi derinden etkileyecek olası Marmara Depremi için yerel çözümler ürettiklerini ve üretmeye devam edeceklerini vurgulayan İmamoğlu, ''Yani biri dinliyor diye sesini kısmak yok, biri kızar diye konuşmamak yok. Hepimizin çocuğu, hepimizin evindeki bebeği, doğmamış yaşamların sorumluluğu bizim üzerimizde. O bakımdan bunun çok sert bir konu olduğunu, kişileri, kurumları aştığını, memleket, hatta ulusal, hatta küresel ölçekte olduğunu zihinlerimizden çıkarmayacağız. 99 depremini de yerinde gördüm, Maraş'taki depremi de yerinde gördüm. Hala insanların acısını, gözlerinin nasıl nemlendiğini yaşıyorum. Sorumluluğumuz büyüktür” dedi.
Marmara Belediyeler Birliği ve İstanbul Planlama Ajansı (İPA) iş birliğiyle, ''17 Ağustos'un çeyrek asır ardından” başlığıyla bilimsel etkinlik düzenlendi. İPA’nın Florya’daki yerleşkesinde, CHP TBMM Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın’ın katılımıyla düzenlenen etkinliklerin açılış konuşmalarını, Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) ve İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ile Marmara Belediyeler Birliği ve Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Bozbey yaptı. Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 depremlerinde yıkımı yaşayan Adıyaman’ın Belediye Başkanı Abdurrahman Tutdere, Hatay’ın Defne ilçesinin Belediye Başkanı Halil İbrahim İbrahim Özgün, Bilecik Belediye Başkanı Melek Mızrak Subaşı ve İzmit Belediye Başkanı Fatma Kaplan Hürriyet de etkinliği izleyenler arasında yer aldı.
''İrkilelim ve ayağa kalkalım"
Konuşmasına, ''25 yıl önceyi bugün konuşmak ve içi yine kaygılarla ve de üzüntülerle ve hatta görevimizi tam yapamamanın da biraz başımızı öne eğen duruşuyla sürdürmenin hüznünü yaşıyorum'' sözleriyle başlayan Ekrem İmamoğlu, özetle şunları söyledi:
“Ve bunu yaşamalıyız. Bunu derinden hissetmeliyiz. Aslında her birey, kendi koşullarında bunu hissetmeli ki, bir an önce tabiri caizse irkilelim ve ayağa kalkalım ve işimizi daha iyi yapma konusunda yüksek bir sorumlulukla hareket edebilelim. Bu gerçeği görmezsek, aynı hataları yapmak ne yazık ki biraz da normalleşen, biraz da ‘insani’ diye tarifleyebileceğimiz tavrı ve psikolojiye dönüşen süreci bize yaşatır. Bunu yaşatmaya ve yaşamaya asla ve asla hakkımız da yok, haddimiz de yok. Bir yandan hatırlayacağız, bir yandan kayıplarımızı anacağız. Adıyaman ve Defne Belediye Başkanlarımız da bizimle. Onların şahsında, oradaki bütün yurttaşlarımıza da geçmiş olsun diyerek, onları yalnız bırakmayacağımızı iletmek istiyorum.
''Marmara Bölgesi, yani bu coğrafya, hala büyük bir tehdit altındadır''
Çeyrek asır önce sarsılan bu coğrafyada, sorumluluğumuz devam ediyor ve çalışmaya devam edeceğiz. Tek ışığımız var aslında; bilim, teknik, akıl. Başka bir ışığımız yok. Yani hiçbir kişilik, kendisini şahsen bir ışık olarak göstermeye kalkmasın. Mevcutta bir ışık var; bilim. Bilimi önünüze bir ışık ve doğrultu olarak koyduğunuzda, inanın bu toplum en doğruları yapacaktır ve o doğru, can kaybı yaşamaktan bizleri kurtaracaktır. Burada oluşumuz, tabii sadece geçmişimizi değil, tam aksine geleceğimizi konuşmaya dairdir. Biliyoruz ve yaşıyoruz ki; İstanbul, Marmara Bölgesi, yani bu coğrafya, hala büyük bir tehdit altındadır. Bugün, bu 25 yıllık süreçte, çeyrek asırlık zaman diliminde neler öğrendik? Neler biliyoruz? Nasıl önümüze bakıyoruz? Bu gözden geçirilecek. Çok değerli oturumlar, sunumlar olduğunu biliyorum. Bu bağlamda sadece İstanbul olarak değil de Marmara Belediyeler Birliği’yle birlikte burada bir araya gelmenin de öneminin altını çizmek lazım.
Bilimsel bir sunum elbette benim ne tarzım ne de haddim, hakkım. Ben, açıkçası o sunumlardan, yazılardan ve bilim insanlarının ortaya koyduğu, teknik insanlarının ortaya koyduğu prensiplerden kendisine ders çıkaran ve görev çıkaran bir belediye başkanıyım. Bir haritayı sizlere göstermek istiyorum. Bu haritayı biz tasarlamadık. Bu harita, Sanayi Bakanlığı'nın 2021 yılında yapmış olduğu bir araştırmada elde edilmiş bir harita. Kamuya açık bu harita, acaba ne söylüyor? Bunu düşünürken de biraz kaygılanıyorum açıkçası. Yani bu İstanbul için bir kaygı değil sevgili dostlar, bu, Türkiye için bir kaygı. Çok stratejik bir kaygı. Jeopolitik bir kaygı. Toplumsal bir kaygı, kaygı. Yani sadece depreme dayalı bir can kurtarma üzerinden kaygıyı da içermiyor. Çok yönlü kaygıları içeriyor burada gördüğünüz bu harita.
“Marmara depremi, Türkiye'nin depremidir"
Bu haritadaki akışlar ve ilginin odağının ne denli bir noktaya bütünleştiğini, yüzde 80’lik bir ekonomik hacmin, sadece bir ülkenin 10’da 1’ine sıkışmışlığı -ne kadar büyük bir hatadır, sıkıntıdır- gösteriyor bize. O bakımdan Marmara diye konuştuğumuz deprem, Marmara'nın ya da İstanbul'un değil, net olarak Türkiye'nin depremidir. Türkiye'nin her yerindeki acı, bizim acımızdır. Ama bu deprem, Türkiye'nin depremidir. Yani buradaki sarsılmamız, buradaki yıkım ya da yıkılmama, dik durma, dirençli olma, bizim geleceğimizin tasarımını sağlayacak. Bu kadar nettir ve açıktır. O bakımdan meseleye bu çerçeveden bakmamız lazım. Baktığınızda, insanların geldiği yerler itibariyle, okunan üniversiteler itibariyle, üretim ve tedarik zincirleri, ticaret ilişkileri itibariyle, Türkiye'nin her yerindeki insanımıza, çeşitli oranlarda büyük bedeller ödetecek bir depremdir İstanbul'da ya da Marmara'da yaşanacak deprem. Bu gerçek, bu iş, burada bulunan her birimizi aşıyor, anlamında elbette paylaşmadım. Sorumluluğumuzun büyüklüğünü hatırlatmak adına paylaştım.
''2 milyonun üzerinde bizim ekstra bir misafirimiz var''
Geçen hafta Çin Halk Cumhuriyeti'nin önemli bir kenti Shenzhen’in Belediye Başkanı’nı burada misafir ettik. 18 milyonluk bir nüfustan bahsediyor. Aslında bu nüfus, orada okuyan ya da 6 aydan fazla oturumu olan herkesi kapsayan bir nüfus. Ki ben, bu nüfus sayımıyla ilgili uzun zamandır bir eleştiriyi yapıyorum. Türkiye'de yerleşik nüfusun, TÜİK verileri üzerinden hesaplanamayacağını ve bu bize realiteyi vermediğin, bu kapsamda bütün yönlendirmelerin ve bütün stratejik kararların altlığını oluşturan nüfus verisinin de ne yazık ki doğru bir veri oluşturmadığını yıllardır söylüyorum. ‘İstanbul’un resmi nüfusu 16 milyon’ dedim Shenzhen’in Belediye Başkanı’na. Ki 1 milyonun üzerindeki üniversite öğrencisinin, neredeyse yüzde 60’ı bizim gurbetçimiz ama o, bu sayıda yok. Sonra, su tüketimindeki yüzde 20’lik artışa göre konuşuyorum ki, 2 milyonun üzerinde bizim ekstra bir misafirimiz var. Bunun adı sığınmacıdır, resmidir, gayriresmidir. Ben buradan bir söz söyleyince, bütün bakanlarımız açıklamalar yapmaya koşuyorlar ama soruna çözüm bulmakta, toplumu aydınlatmakta bir çaba göremiyorum. Bu bağlamda, bütün bunları üst üste koyduğumuzda, 20 milyon oluyoruz.
''İstanbul'da nüfus azalıyorsa, o zaman askeri alanları niye konuta açıyoruz?''
Bunu niye söylüyorum? 20 milyonluk bir nüfus varken, biz şunu konuşamayız tek başına: ‘İstanbul'da zaten nüfus azalıyor.’ İstanbul'da nüfus azalıyorsa, o zaman askeri alanları niye konuta açıyoruz? Ne yapıyoruz biz? O kadar meseleler birbirine grift (iç içe) bir şekilde girmiş ki. Burada tek sorunumuz var. Yüzlerine baktığımda, başımı hafif öne eğmek durumunda kaldığım bilim insanlarını, bu işin odağına koymamaktır tek sorun. Bu kadar nettir. Tekniği, aklı, veriyi oturup masada analiz etmemektir. Yani bir kişinin ya da bir şahsın, bir grup insanın keyfi, siyasi ihtiraslarıyla karar alabileceği bir mesele değildir. Bunu söylerken kimse üzerine alınmasın. Bunun adı Cumhuriyet Halk Partisi'dir veya bir başka partidir; fark etmez. Siyasi ihtiras alanı değildir, olamaz. Memleketin geleceğinden bahsediyoruz ve geleceğini konuşuyoruz. Bu kadar açık ve nettir mesele. İşte o bakımdan ticari ilişkiler, tedarik zincirleri, üretim, yani tüm meselelerin, 7 üzerindeki bir şiddette deprem yaşandığında, Türkiye'ye çok çeşitli bedeller ödeteceğini görüyoruz. Bu derece hayati bir konuya ne kadar ağırlık verirsek verelim, yaptıklarımızdan da tatmin olma şansımız yok. Daha fazlasını yapmakla da yükümlüyüz.
Çok detay bir örnek vereyim. Marmara Bölgesi'nin büyüklük açısından iki önemli yerleşkesi var: İstanbul ve Bursa. Ve alternatifsiz bir yol aksımız var aslında. Buradan baktığımızda, özellikle Gemlik civarında çok mühim bir fay hattını geçtiğini de bilmeyen yoktur. Lojistik açıdan dikkatlice gözden geçirilmesi gereken, büyük bir risk alanı olduğunun altını çizmek lazım. İlgili kurumlarla birlikte ele alınması gereken bu ve benzeri o kadar fazla konu ve sorun var ki. Onlarca sıralayabiliriz. Kocaeli-İstanbul arasındaki ilişkiyi ya da Tekirdağ-İstanbul ya da diğer şehirlerimiz arasındaki benzer çalışmaları. Üretim yatırımlarını ve tesislerinin yarattığı sorunlara ilişkin de önümüzdeki süreçte ele almalıyız en güçlü sesle bu konuda raporlarımızı. Yani biri dinliyor diye sesini kısmak yok, biri kızar diye konuşmamak yok. Hepimizin çocuğu, hepimizin evindeki bebeği, doğmamış yaşamların sorumluluğu bizim üzerimizde. O bakımdan bunun çok sert bir konu olduğunu, kişileri, kurumları aştığını, memleket, hatta ulusal, hatta küresel ölçekte olduğunu zihinlerimizden çıkarmayacağız.
''O yangının bizi de perişan edeceğini bilmemiz lazım"
Çok açık biçimde altını çizmek isterim. Açıkçası, deprem karşısında dirençli bir metabolizmayı, tek tek yerleşim birimleri olarak da inşa etmemiz mümkün değil. Kuşkusuz belediyeler olarak, kentlerimizde yapacağımız çok konu var. Her birisini madde madde ele alıyoruz. Ama Marmara ölçeğinde, bir dirençli şehir inşası olmadan, gerçek anlamda bir çözüm mümkün değil. Yani kendi bahçemizde yeşillendireceğimiz bir ortamın, etrafımız yangın yerine dönmüşken bize hiçbir faydasının olamayacağını, o yangının bizi de perişan edeceğini bilmemiz lazım. O zaman hepimizin temel görevi, bu yönde bakmaktır. Lojistiğinden ulusal damarlarına, güçlü yerleşim alanlarından üretim ve depolama tesislerine, depreme hazırlıklı hale gelmek için, iş birliği programının ana eylem alanlarından olduğunu bilerek, ona göre hazırlıkları güçlü bir biçimde yapmak zorundayız. Bütüncül bir metabolizmadan bahsediyoruz çünkü. Bunun sıradan bir teşhis olmadığını, meseleye böyle bütüncül bir metabolizma gözüyle bakmadığımız gerçeğini unutmamamız gerekiyor. Sağlıklı bir çalışma yürüten metabolizma, hepimize uzun bir yaşam sunar. Aksi ise, gerçekten tehditkar bir yaşam dönemini önümüze koymuş demektir.
''Her masaya koşa koşa gitmeye ve birlikte düşünme konusunda da kararlıyız”
Çözümler konusunda Türkiye'nin diğer belediyeleriyle, özel olarak Marmara Bölgesi belediyeleriyle, Türkiye Belediyeler Birliği ve Marmara Belediyeler Birliği’yle geleceğimizi şekillendirmek için, her ölçekte çözüm sunan projeler geliştirme ve geliştirenlere müdahil olmada kararlılığındayız. Her masaya koşa koşa gitmeye ve birlikte düşünme konusunda da kararlıyız... Özellikle Marmara ve Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra, dirençli kentler inşa etmenin hepimizin boynunun borcu olduğunu, hepimizin büyük bir sorumluluğu olduğunu ifade ediyorum.
''Depremdeki ölüm çok acıdır; çünkü, kendi ellerimizle kendimizi öldürüyoruz''
Benzer biçimde pandemilere, gıda krizlerine, temiz suya erişime, özellikle bütün bu sorunların yoğun bir biçimde tartışıldığı bir ortamda sorumlu olduğumuz bu güçlü metabolizmanın, tüm öğeleriyle sağlıklı çalışmalarını yapmak da boynumuzun borcudur. Birlikte çalışalım, birlikte düşünelim, birlikte konuşalım. Biz bize, bunun ötesinde düşünelim. Biz bize tabii ki yetmeye çalışacağız. Ama bu meselelerin tamamının, aynı zamanda küresel olduğunu, aklın ve bilimin bütün pencerelerinin de aslında birbirine açık olduğunu, seslerinin duyulduğunu, birbirlerini duyma gayreti içerisinde olduklarını bildiğimiz bir ortamda, uluslararası ölçekte de her konuya açık bir ortam sağlamamız gerektiğini buradan hepinizle paylaşmak isterim. Kesinlikle gördüğümüz o acılar… 99 depremini de yerinde gördüm, Maraş'taki depremi de yerinde gördüm. Hala insanların acısını, gözlerinin nasıl nemlendiğini yaşıyorum. Sorumluluğumuz büyüktür. Ölüm vardır. Ama kesinlikle depremdeki ölüm çok acıdır. Çok acıdır; çünkü, kendi ellerimizle kendimizi öldürüyoruz. Meseleye böyle bakalım.''
Bozbey: ''Dayanıklılık, sadece felaketlerin yaralarını sarmak anlamına gelmiyor''
Marmara Belediyeler Birliği ve Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Bozbey de konuşmasında, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli yaşanan büyük depremleri anımsatarak, "Biri 7,7, diğeri 7,6 büyüklüğündeki bu iki deprem, 11 ilimizi doğrudan etkiledi ve toplamda 50 binin üzerinde can kaybına neden oldu. Bu rakamların her birinin ardında sayısız hikaye, yarıda kalan hayatlar ve gerçekleştirilemeyen hayaller var" ifadelerini kullandı. Deprem riskine karşı daha dirençli şehirler inşa etmenin önemine vurgu yapan Bozbey, "Dayanıklılık, sadece felaketlerin yaralarını sarmak anlamına gelmiyor. Gelecekte karşılaşabileceğimiz şoklara karşı hazırlıklı olmamızı da gerektiriyor. Bu da ancak sistemlerimizi güçlendirerek, altyapımızı sağlamlaştırarak ve toplumumuzda hazırlıklı olma bilincini yaygınlaştırarak mümkün olur" diye konuştu.
''Marmara, İstanbul'dan ibaret değil"
Marmara Bölgesi'nin sadece İstanbul'dan ibaret olmadığını; Bursa, Kocaeli, Tekirdağ gibi diğer kentlerle entegre bir mega kent olduğunu belirten Bozbey, bu nedenle deprem riskinin ele alınırken bölgenin bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Depremle ilgili plan ve stratejilerin yalnızca İstanbul ile sınırlı kalmaması, bölgenin tamamını kapsayacak şekilde hazırlanması gerektiğinin altını çizen Bozbey, şöyle konuştu:
“Yerelde yapılması gerekenlerin başında, deprem risk yönetimi kentsel dönüşüm dayanıklılık ve dayanıklılık planları aynı zamanda dirençli kentlerin hayata geçirilmesi olmalıdır. Belediyelerimiz, bu süreçte sadece kendi bölgelerinde değil, aynı zamanda komşu kentlerle de koordinasyon içerisinde olmalıdır. Depremden birlikte etkilenecek olan bu kentlerin afet anında birbirlerine destek olacak şekilde planlamalarını hazırlaması ve uygulaması büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda büyükşehirlerimizin afet İşleri Deprem Risk Yönetimi Kentsel dönüşüm ve Dayanıklılık Birimleri kritik bir rol üstlenmektedir. Bu birimler deprem öncesinde riski belirlemek, yapı stokunun güvenli hale getirilmesini sağlamak ve aynı zamanda deprem sonrası da toparlanma sürecini yönetmekle yükümlüdürler. Belediyelerimizin bu birim faaliyetlerini desteklemesi ve kendi planlarını yaparken bu birimlerle de koordinasyon içerisinde olması gerekmektedir.''
''Marmara Denizi'ni kaybetmek istemiyoruz”
Marmara Denizi'nin sağlıklı ve temiz olmasının, sadece belediyelerin değil, aynı zamanda hükümetin ve bakanlıkların da sorumluluğunda olduğuna dikkat çeken Bozbey, "Biz, Marmara Denizi'ni kaybetmek istemiyoruz. Marmara Denizi’ne sahip çıkmak istiyoruz. Bu konuda hükümetin dahil olmak üzere bakanlıkların yapması gereken sorumlulukları vardır” dedi. “Marmara, Marmara’da yaşayanlarındır" diyen Bozbey, ilgili tüm kurumlara, Marmara Denizi’nin korunması konusunda duyarlılık çağrısında bulundu. Etkinliğin açılış bölümü, İPA Başkanı Dr. Buğra Gökce’nin yaptığı detaylı sunumla tamamlandı.
Etkinlik sırasında, olası bir depremde, meydana gelebilecek can ve mal kayıplarını en aza indirgeyebilmek adına, deprem anı ve sonrasında yapılması gerekenlerin kullanıcı tarafından sanal gerçek bir ortamda deneyimlenmesi de sağlandı. Afet eğitimlerini planlamak ve yaygınlaştırmak için; “Sanal Gerçeklik (VR)” ile deprem simülasyonu hazırlandı.
